انواع سنگ بازالت و خصوصیات آن
بازالت، یکی از معروف‌ترین سنگ‌های آذرین است که به دلیل مقاومت، زیبایی و کاربردهای گوناگون در ساخت‌وساز، محبوبیت زیادی دارد. این سنگ در اثر سرد شدن ناگهانی ماگما در سطح زمین یا در زیر آب‌ها به وجود می‌آید. در این مقاله به بررسی جزئیات و انواع سنگ بازالت خواهیم پرداخت.
1. خصوصیات کلی بازالت:
بازالت، یک سنگ آذرین تیره رنگ است که اغلب از موادی چون فلدسپات، پیروکسن و اولیوین تشکیل شده است. این سنگ به دلیل داشتن کانی‌های معدنی سیلیکاتی، دارای ویژگی‌های مقاومتی برتر نسبت به سایر سنگ‌ها می‌باشد.
2. انواع بازالت بر حسب منشأ تشکیل:
بازالت محلی: این نوع بازالت در اثر فوران‌های آتشفشانی در مناطق خاصی از زمین تشکیل می‌شود.
بازالت اقیانوسی: بازالت‌هایی که در کف اقیانوس‌ها به وجود می‌آیند و اغلب در نتیجه فعالیت‌های زیرزمینی در کرانه‌های اقیانوسی شکل می‌گیرند.
3. انواع بازالت بر حسب ویژگی‌های فیزیکی:
بازالت گز: دارای سطح ناهمو و زبر است و به دلیل داشتن حفره‌ها و حباب‌های هوا در ساختارش، وزن کمتری دارد.
بازالت صاف: سطح آن همو است و بدون حفره‌ها و حباب‌های هوا است. وزن بیشتر و مقاومت بالاتری نسبت به بازالت گز دارد.
4. کاربردهای بازالت:
در ساخت‌وساز: به دلیل مقاومت و زیبایی‌اش، در ساخت فونداسیون‌ها، ساختمان‌ها و سازه‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تولید الیاف بازالت: این الیاف به دلیل مقاومت بالا در صنایع مختلف مانند صنعت خودروسازی، هواپیماسازی و ساخت قایق استفاده می‌شوند.
کشاورزی: به دلیل داشتن عناصر مغذی مانند منگنز، آهن و کلسیم، برخی بازالت‌ها در بهبود خاک‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
5. مزایا و معایب بازالت:
مزایا: مقاومت بالا در برابر فشار، دما و هوازدگی، طول عمر زیاد، مقرون به صرفه بودن نسبت به سایر مصالح.
معایب: سختی بالای این سنگ ممکن است سبب شود کار با آن در برخی موارد کمی مشکل‌تر باشد.
به طور کلی، بازالت به دلیل خصوصیات منحصر به فردی که دارد، یکی از پرکاربردترین و مقاوم‌ترین سنگ‌های طبیعی در دنیا است و کاربردهای زیادی در صنایع مختلف دارد. انتخاب بازالت برای پروژه‌های مختلف بستگی به نوع و خصوصیات بازالت و نیازهای پروژه دارد.
تاریخچه و تکوین بازالت:
بازالت ها در زمین‌شناسی به وضوح به چشم می‌آیند. این سنگ‌ها که اغلب در مناطق آتشفشانی به وجود می‌آیند، نشان‌دهنده فعالیت‌های زمین‌شناسی گذشته هستند. اولین آثار استفاده انسان از بازالت به دوران باستان می‌رود، جایی که برای ساخت و ساز و ابزارها از آن بهره برده شده است.
ویژگی‌های شیمیایی بازالت:
بازالت اغلب از کانی‌هایی چون پلاژیوکلاز، پیروکسن، و بیوتیت تشکیل شده است. بیشتر بازالت‌ها حاوی بین 45 تا 55 درصد سیلیکا هستند. محتوای کم‌تر سیلیکا باعث می‌شود که بازالت دارای دمای ذوب پایین‌تری نسبت به سایر سنگ‌های آذرین باشد.
روند تشکیل بازالت:
بازالت اغلب در نتیجه فوران‌های آتشفشانی تشکیل می‌شود. وقتی ماگما به سطح زمین یا کف اقیانوس‌ها می‌رسد، به سرعت سرد می‌شود و بازالت تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، بازالت‌ها اغلب به شکل ستون‌های مرتب و هگزاگونال دیده می‌شوند.
معادن بازالت:
بازالت در بسیاری از مناطق جهان وجود دارد، اما برخی معادن بازالت به دلیل کیفیت و ویژگی‌های منحصر به فرد سنگ‌های خود شهرت دارند. معادن بازالت معروفی در هند، برزیل، چین و آفریقای جنوبی وجود دارد.
کاربردهای دیگر بازالت:
بازالت همچنین در ساخت جاده‌ها و فرودگاه‌ها به کار می‌رود. برخی از بازالت‌ها به دلیل مقاومت برتر در برابر فشار و دما، به عنوان مصالح ساختمانی در پروژه‌های عظیم مهندسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین، بازالت به عنوان یک مصالح عایق حرارتی و صوتی نیز به کار می‌رود.